معمای افزایش تنش میان امارات و سودان

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ جنگ داخلی و درگیری‌های مسلحانه در سودان از آوریل 2023 میلادی میان ارتش به فرماندهی عبدالفتاح البرهان و نیروهای پشتیبانی سریع به فرماندهی محمد حمدان دقلو، ملقب به حمیدتی بر سر قدرت آغاز شد. بیش از یک سال از جنگ داخلی سودان می‌گذرد و در این مدت دست‌کم 17 هزار غیرنظامی کشته و 10 میلیون نفر مجبور به ترک خانه‌های خود شده‌اند. از ابتدای سال جاری میلادی نه‌تنها درگیری‌ها به مناطق جدیدی در خارج از پایتخت گسترش یافته، بلکه مرگ غیرنظامیان بر اثر حملات پهپادها نیز برای نخستین بار در شمال، شرق و مرکز سودان گزارش شده است. 
 
در این میان یکی از بازیگرانی که نقش تأثیرگذاری در بحران سودان ایفا می‌کند، امارات متحده عربی است. در تازه‌ترین تحولات مقام های ابوظبی مدعی شدند، یک فروند هواپیمای نظامی ارتش سودان محل اقامت سفیر امارات در این کشور را بمباران کرده که به افزایش تنش‌ها میان امارات و سودان منجر شده است. حال این پرسش مطرح شود، دلیل افزایش تنش‌ها میان خارطوم و ابوظبی در یک سال گذشته چیست؟
 

ارتش سودان بارها امارات متحده عربی را به تأمین سلاح و حمایت از نیروهای پشتیبانی سریع که 17 ماه است با یکدیگر درگیر نبرد هستند، متهم کرده است

روابط امارات و سودان پس از سرنگونی عمر البشیر در سال 2019 میلادی وارد مرحله جدیدی شد. پس از سرنگونی البشیر و روی کار آمدن دولت انتقالی در سودان، امارات نقش فعالی در حمایت سیاسی و اقتصادی از دولت جدید ایفا کرد؛ اما با ورود به سال 2020 میلادی روابط دو کشور تحت تأثیر تحولات منطقه‌ای قرار گرفت. در این دوره سودان با چالش‌های بزرگی ازجمله تحولات سیاسی داخلی و فشارهای اقتصادی مواجه شد.
 
در حالی که از سال 2019 تا 2021 میلادی قدرت میان نظامیان و دولت غیرنظامی عبدالله حمدوک تقسیم شده بود، ارتش و نیروهای پشتیبانی سریع با اقدام به کودتا، غیرنظامیان را از قدرت محروم کردند. گرچه ارتش سودان به رهبری ژنرال عبدالفتاح البرهان و نیروهای پشتیبانی سریع به رهبری دقلو سال2021 میلادی در کودتا علیه حکومت انتقالی سودان به صورت مشترک وارد عمل شدند، اما از سال 2023 میلادی میان این دو نیرو با مجموعه‌ای از مذاکرات پرتنش در زمینه اصلاح بخش امنیتی کشور و انتقال قدرت به دولت غیرنظامی اختلاف و درگیری رخ داد.
 
در درگیری‌های داخلی، امارات از نیروهای پشتیبانی سریع حمایت کرد، به همین دلیل سودان دسامبر سال گذشته تقاضا کرده بود دیپلمات‌های اماراتی خاک این کشور را بعد از آنکه فرمانده ارتش سودان اماراتی‌ها را به حمایت از نیروهای واکنش سریع متهم کرد، ترک کنند.
 
ارتش سودان بارها امارات متحده عربی را به تأمین سلاح و حمایت از نیروهای پشتیبانی سریع که 17 ماه است با یکدیگر درگیر نبرد هستند، متهم کرده و بسیاری از رسانه‌های خارجی از امارات به عنوان بازیگر تأثیرگذار در بازار سلاح سودان یاد می‎‌کنند. اوایل جنگ داخلی سودان شواهدی مبنی بر استفاده شبه‌نظامیان نیروهای پشتیبانی سریع از پهپادهای ساخته شده از قطعات تجاری به دست آمد؛ پهپادهایی که قادر به پرتاب گلوله‌های خمپاره 120 میلی‌متری هستند. طبق تصاویر منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی، ارتش سودان بسیاری از این پهپادها را سرنگون کرده است. برایان کاستنر، کارشناس تسلیحات در عفو بین‌الملل، انگشت اتهام را به سمت امارات عربی متحده نشانه می‌رود و می‌گوید: امارات عربی متحده همین پهپادها را در مناطق دیگری مانند اتیوپی و یمن نیز به متحدان خود داده است.
 
امارات هرگونه دخالت در درگیری را انکار می‌کند. به گفته بازرسان سازمان ملل متحد و مقام های غربی، این کشور به وسیله باند فرود در شهر مرزی چاد به نیروهای پشتیبانی سریع سلاح و تسلیحات سنگین می‌دهد. طبق گزارش سازمان ملل متحد که اوایل سال جاری به شورای امنیت ارائه شد، کارشناسان ردیابی هوانوردی پل هوایی غیرنظامی ای مشاهده کردند که اسلحه را از امارات به مناطق تحت کنترل نیروهای پشتیبانی سریع منتقل می‌کرد؛ ادعایی که امارات آن را رد کرده است. این مسیر از فرودگاه ابوظبی شروع می‌شود، از فرودگاه‌های نایروبی و کامپالا می‌گذرد و در فرودگاه شهر مرزی چاد واقع در چند کیلومتری مرز غربی سودان (محل استقرار نیروهای پشتیبانی سریع) پایان می‌یابد.

 
سودان بارها امارات را به افزایش درگیری‌های جاری با ارائه تسلیحات به نیروهای پشتیبانی سریع متهم کرده و دولت سودان می‌گوید، شواهد قانع‌کننده‌ای از حمایت را با شورای امنیت به اشتراک گذاشته است. نماینده سودان در سازمان ملل متحد پیش‌تر در نشست علنی شورای امنیت، امارات و نیروهای وابسته به خلیفه حفتر، ژنرال بازنشسته لیبی را به تأمین تسلیحات برای نیروهای واکنش سریع و دامن زدن به درگیری‌های سودان متهم کرده بود.
 

سودان بارها امارات را به افزایش درگیری‌های جاری با ارائه تسلیحات به نیروهای پشتیبانی سریع متهم کرده و دولت سودان می‌گوید، شواهد قانع‌کننده‌ای از حمایت را با شورای امنیت به اشتراک گذاشته است

این در حالی است که سه ماه پیش محمد بن زاید آل نهیان، رئیس امارات و عبدالفتاح البرهان، فرمانده ارتش سودان با یکدیگر درباره توقف تنش و پایان دادن به بحران گفت وگو کرده بودند، اما پیشنهاد امارات برای ارسال کمک به مناطق درگیری در سودان بدون اجازه دولت این کشور، انتقاد خارطوم را به دنبال داشته است. این اقدام باعث شعله‌ور شدن تنش‌ها میان دو کشور شد و سودان، امارات را به فراتر رفتن از حد خود متهم می‌کند.
 
در همین راستا حمله هواپیمای نظامی به محل اقامت سفیر امارات در سودان به افزایش تنش‌ها میان ابوظبی و خارطوم منجر شده است و بعید به نظر می‌آید امارات بخواهد در رویکرد و سیاست خود در قبال سودان تغییری دهد. امارات متحده عربی انگیزه‌های متعددی همانند تقویت نفوذ خود در قاره آفریقا و دریای سرخ، افزایش سطح بازیگری در رقابت‌های منطقه‌ای، بهره‌برداری از منابع نفت و معادن سودان، حفظ امنیت غذایی برای حضور و تقویت نفوذ در سودان دارد. در حقیقت، سودان راهبرد کلیدی امارات برای تثبیت موقعیت خود به عنوان بازیگر مطرح منطقه‌ای، تقویت قدرت اقتصادی و گسترش نفوذ سیاسی خود در غرب آسیا و آفریقا به شمار می‌رود.